• P. ŻMIGRODZKI: Dwadzieścia pięć lat badań nad polszczyzną: 1989–2014
• A. MOROZ: System i tekst – główne problemy gramatyczne ostatniego ćwierćwiecza (składnia, fleksja, fonologia)
  Artykuł stanowi próbę uchwycenia głównych problemów badawczych interesujących w ostatnim dwudziestopięcioleciu polską gramatykę synchroniczną. Próba ta jest subiektywną wizją ewolucji badań z zakresu fonologii, fleksji i składni, z uwzględnieniem metodologicznej podstawy dyscypliny w roku 1989 oraz możliwych kierunków jej rozwoju w przyszłości.
• T. NOWAK: Przegląd badań z zakresu semantyki językoznawczej prowadzonych w Polsce po 1989 roku
  Artykuł ma na celu przybliżenie rozwoju badań semantycznych, jakie prowadzono w ramach językoznawstwa polonistycznego (na materiale współczesnego i ogólnego języka polskiego) od 1989 roku. Ma on charakter przeglądowy i podsumowujący. Na końcu zamieszczono obszerną bibliografię zawierającą polskie publikacje z zakresu semantyki i teorii języka.
• M. PASTUCHOWA: Słowotwórstwo czy słowotwórstwa? Wielonurtowość polonistycznych badań słowotwórczych w ćwierćwieczu 1989–2014
  Artykuł przestawia dorobek polskiego słowotwórstwa w latach 1989–2014. Nadrzędnym kryterium opisu jest charakter materiału językowego poddawanego analizie, dlatego też osobno omówiono dokonania słowotwórstwa synchronicznego i diachronicznego. Dodatkowe kryterium stanowią metody i narzędzia badawcze (słowotwórstwo strukturalistyczne, kognitywne, pragmatyczne, korpusowe). W artykule podkreślone zostały też związki badań derywatologicznych z leksykologicznymi.
• I. KOSEK: Frazeologia i frazeografia polska w badaniach po 1989 roku
  Artykuł jest przeglądem badań frazeologicznych prowadzonych przez ostatnie 25 lat. Autorka stara się usystematyzować różnorodne prace: wskazać główne nurty analiz, metodologie i osiągnięcia. W poszczególnych częściach artykułu omawiane są badania dotyczące:
  – frazeologizmów jako jednostek systemu językowego,
  – zasobu frazeologizmów w języku polskim,
  – związku frazeologii z kulturą i historią,
  – funkcji frazeologizmów w tekstach literackich i publicystycznych,
  – problemów frazeografii.
• M. SIUCIAK: Historia języka polskiego w latach 1989–2014 – główne nurty badawcze
  Artykuł prezentuje główne osiągnięcia polskiego językoznawstwa w zakresie badań historycznojęzykowych w latach 1989–2014. Autorka omawia krótko najważniejsze prace, zarówno o charakterze syntetycznym, jak i szczegółowym. Zwraca uwagę na kontynuację strukturalnych badań nad systemem językowym oraz regionalnymi odmianami polszczyzny, a także wskazuje nowe kierunki badawcze, związane z komunikacją językową, ze zróżnicowaniem funkcjonalnym polszczyzny oraz z genologią lingwistyczną.
• E. ULITZKA: Polska leksykografia jednojęzyczna po roku 1989 – wybrane zagadnienia
  W pierwszej części artykułu autorka opisuje najistotniejsze zmiany, jakie nastąpiły w leksykografii polskiej po 1989 roku. Jego druga część to skrótowy przegląd najważniejszych jednojęzycznych słowników językowych ostatniego ćwierćwiecza.
• E. ROGOWSKA-CYBULSKA: Dorobek teoretyczny i praktyczny językoznawstwa normatywnego i kultury języka w Polsce w latach 1989–2014
  W artykule przedstawiono najważniejsze osiągnięcia teoretyczne i praktyczno-popularyzatorskie w dziedzinie językoznawstwa normatywnego i kultury języka w Polsce w latach 1989–2014: publikacje omawiające zagadnienia ogólne i szczegółowe językoznawstwa normatywnego i kultury języka, słowniki normatywne i inne wydawnictwa kodyfikujące normę, działania instytucjonalne i prawne oraz poradnictwo językowe i popularyzację wiedzy o języku.
• R. ZIMNY: Polskie językoznawstwo polonistyczne wobec odmian stylowych języka narodowego po 1989 roku
  W pierwszej części artykułu autor przedstawia kilka najważniejszych modeli teoretycznych dotyczących wewnętrznej dyferencjacji stylowej powojennej polszczyzny, stwierdzając w konkluzji, że wielość istniejących w tej kwestii stanowisk uniemożliwia przyjęcie jednolitego schematu typologicznego zróżnicowania współczesnej polszczyzny.
  W dalszej części artykułu autor w sposób sprawozdawczy przedstawia osiągnięcia polskiego językoznawstwa polonistycznego w zakresie badań nad odmianami stylowymi polszczyzny po 1989 roku. W szczególności uwzględnione zostały badania nad następującymi stylami: potocznym, naukowym, artystycznym, urzędowym, religijnym i publicznym mówionym.
• K. SUJKOWSKA-SOBISZ: Od lingwistyki tekstu do analizy dyskursu – polonistyczne badania nad tekstem w latach 1989–2014
  W artykule pokazane zostały główne osiągnięcia polskiego językoznawstwa w zakresie tekstologii i analizy dyskursu w latach 1989–2014. Autorka krótko prezentuje najważniejsze prace o charakterze syntetycznym i szczegółowym. Omawia ewolucję badań nad tekstem, ukazując zarówno ujęcie statyczne, jak i dynamiczne myślenia o tekście. Jako komplementarną względem tekstologii traktuje analizę dyskursu, wyraźnie transdyscyplinarną i traktującą komunikowanie jako praktykę społeczną.
• B. SKOWRONEK: Badania nad językiem w mediach po 1989 roku
  W artykule autor skrótowo przedstawił najważniejsze polskie prace lingwistyczne powstałe po 1989 roku poświęcone badaniom języka w mediach. Wymienione zostały przede wszystkim autorskie monografie oraz teksty o charakterze teoretycznym. Przyjęto trzy główne perspektywy opisu. Pierwszą z nich stanowią obszary tematyczne traktowane przez badaczy jako ważne lub charakterystyczne dla komunikacji medialnej. Drugą perspektywę wyznaczają konkretne podsystemy języka i działy ich lingwistycznej analizy. Ostatnią perspektywę opisu determinują poszczególne językowe dyskursy medialne, typowe dla konkretnych technologii.
• R. KUCHARZYK: Dialektologia polska po 1989 roku
  Artykuł prezentuje najważniejsze osiągnięcia dialektologii polskiej po roku 1989. Przywołane zostały monografie przedstawiające różne aspekty badań gwaroznawczych, m.in. w zakresie fonetyki, morfologii, składni i słownictwa. Tekst uzupełnia obszerna bibliografia.
• M. RUTKOWSKI: Onomastyka polska w ostatnim ćwierćwieczu
  W artykule zostały przedstawione najważniejsze polskie badania w dziedzinie onomastyki prowadzone po 1989 roku. Koncentrując się głównie na pozycjach monograficznych, autor przywołał i krótko omówił najistotniejsze i najbardziej inspirujące prace dotyczące antroponimii, toponimii, chrematonimii i innych nazw własnych, a także z zakresu teorii onomastycznej.
• J. BOBROWSKI: Badania nad językiem pisarzy w Polsce po 1989 roku – zarys problematyki
  Artykuł prezentuje główne osiągnięcia polskiego językoznawstwa w zakresie badań nad językiem pisarzy w latach 1989–2014. Autor omawia krótko najważniejsze prace i nurty metodologiczne oraz formułuje kluczowe, jego zdaniem, postulaty na przyszłość.
• A. KWAŚNICKA-JANOWICZ, P. PAŁKA: Współczesny warsztat językoznawcy – elektroniczne zasoby i narzędzia badawcze
  Nowe technologie przełomu XX i XXI wieku pozwoliły na digitalizację i archiwizację danych dostępnych dotychczas tylko w formie druków czy rękopisów, a dziś w formie elektronicznej upowszechnianych dzięki Internetowi. Ze względu na dużą liczbę, różnorodność i stały przyrost dostępnych już elektronicznie zasobów, przydatnych w pracy badaczom polszczyzny dawnej i współczesnej, literaturoznawcom, nauczycielom czy pasjonatom, po raz kolejny pojawiła się potrzeba zebrania i omówienia zbiorów cyfrowych. Artykuł ma na celu zebranie informacji o dostępności zdigitalizowanych materiałów oraz dzięki ich klasyfikacji funkcjonalnej omówienie możliwości oraz ograniczeń w korzystaniu z tych zasobów.
• M. MYCAWKA: W sprawie chronologii Kazań świętokrzyskich
  Na temat chronologii jednego z najważniejszych zabytków języka polskiego – Kazań świętokrzyskich – wypowiadało się wielu badaczy. Rozbieżności pomiędzy ich stanowiskami były bardzo duże: od XII do połowy XIV wieku. W swoim artykule autorka wykorzystała dane językowe pochodzące ze ściśle datowanych dokumentów z XIII i XIV wieku. Najważniejszym zjawiskiem jest w tym wypadku pisownia i wymowa samogłosek nosowych. Na podstawie analizy tego zjawiska, częściowo także innych, autorka stwierdziła, że tekst Kazań świętokrzyskich, będący kopią starszego oryginału, pochodzi prawdopodobnie z początku XIV wieku, oryginał zaś jest niewiele starszy (może z przełomu XIII i XIV wieku).
• P. MICHALSKA-GÓRECKA: Wygasanie oboczności leksykalnych w polszczyźnie XVI wieku. Oboczność jenże || który
  Artykuł ma na celu ukazanie rywalizacji dwóch wariantów: starego jenże i nowego który w drukach wytłoczonych przez XVI-wieczne oficyny działające w Krakowie. Materiał źródłowy zaczerpnięto ze Słownika polszczyzny XVI wieku, a także z innych tekstów źródłowych epoki. Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, który z krakowskich impresorów tego czasu używał obydwu funkcjonujących wariantów, a który wyłącznie jednego z nich. Z zebranego materiału wynika, że forma jenże musiała wyjść z użycia w pierwszej połowie wieku XVI, co można uznać za zakończenie procesu normalizacyjnego rozpoczętego jeszcze w dobie staropolskiej. Szesnastowieczne notacje tego wariantu (łącznie 113 użyć) stanowią minimalny odsetek użyć w obrębie omawianej oboczności (0,1%).

RECENZJE

• M. DAWIDZIAK-KŁADOCZNA, Językowe aspekty kultury politycznej Sejmu Wielkiego, przez J. GORZELANĄ
• E. GRUSZCZYŃSKA, Dawne polskie przekłady prasowe. Informacja – perswazja – manipulacja, przez A. PSTYGĘ

KRONIKA

• M. BUŁAWA, B. GRABKA: Sprawozdanie z konferencji Słowiańskie słowniki gwarowe – tradycja i nowatorstwo

Nowości wydawnicze i książki nadesłane